معلمان ایران همواره در برابر مسئولیت بزرگی که برعهده گرفته اند تلاشگر بودهاند. حاج میرزا حسن رشدیه معلمی بود که نخستین مدرسه به سبک جدید را در ایران دایر کرد و درآن مدرسه انجمن معارف را پایه گذاشت و نهضت مدرسه سازی را در ایران بوجود آورد (1276). استاد دکتر محمود حسابی زمانی که تعداد فارغ التحصیلان رشته فیزیک، شیمی هنوز به انگشت شمار بود بود انجمن فیزیک – شیمی را تاسیس کرد تا تحول علمی و آموزشی را در کشور بنیان نهد (1311).
در ایران، در آن زمان مسائل آموزشی بسیاری وجود داشت. مهمترین آنها که در اغلب روزنامهها و مجلات آن زمان عنوان شده عبارت بودند از: « فقدان کتاب درسی»، «کهنه گی متون درسی»، «ناهماهنگی برنامه ها»، « کمبود دبیران آموزش دیده»، « پایین بودن سطح اطلاعات معلمان»، «مشکلات اقتصادی و کمی حقوق»، نمونه مقالاتی که آن زمان نوشته شد: مقاله بلبشوی کتاب درسی توسط مرحوم جلال آل احمد بود (1339).
این مسائل از یکسو و تحولی که در جامعه جهانی در آموزش علوم بوجود آمده بود از سوی دیگر معلمان را به یکدیگر نزدیک کرد بطوری که در اندیشه چاره جویی برخاستند و تشکیل کلاس های کار آموزشی را پیشنهاد کردند.
در تابستان 1338 کلاس های تابستانی برای معلمان فیزیک و شیمی و طبیعی در تهران تشکیل شد. در این کلاسها علاوه بر دبیران تهران، از دیگر استان های کشور نیز معلمانی شرکت کردند. محل تشکیل کلاسها در تهران دبیرستان دکتر ولی الله نصر (نرجس کنونی) در جنب سازمان آموزش و پرورش فعلی تهران بود. نتیجه ای که در این کلاسها به دست آمد علاوه بر آشنا شدن دبیران با مفاهیم جدید و وسایل آزمایشگاهی و روشهای جدیدی تدریس ، همفکری و همکاری برای پایه گذاری انجمن معلمان علوم تجربی کشور بود.
برای عملی کردن این فعالیت در دیماه 1340 دبیران فیزیک و شیمی و طبیعی تهران و شمیرانات برای تشکیل یک جلسه عمومی و انتخاب هیات رئیسه انجمن دعوت شدند. این جلسه تشکیل شد و افراد نامبرده زیر انتخاب شدند:
1- آقای اصغر نوروزیان نماینده فیزیک
2- آقای عطا الله بزرگنیا نماینده شیمی
3- آقای عبداله خدایاری نماینده طبیعی
این افراد آقای نوروزیان را به عنوان رئیس انجمن معلمان علوم تجربی کشور برگزیدند و عملاً فعالیت انجمن آغاز شد. انجمن با همین نام تا سال 1358 ادامه یافت تا آنکه آقای نوروزیان از ریاست انجمن استعفا کرد و کار انجمن مرکزی متوقف شد. با وجود این بعضی از شاخه های استانی این انجمن در مراکز استان ها و شهرستان ها به همان شدت به کار خود ادامه دادند.
فعالیتهای انجمن مرکزی:
انجمن در زمان ریاست آقای نوروزیان کمیسیون های مستقلی تشکیل داد و هر یک از کمسیونها به موفقیت های چشمگیری دست یافتند که نمونه آن ها عبارتند از:
1- تشکیل انجمن در 132 شهر ایران. هر یک از این انجمنها برای خود تشکیلات جداگانه داشتند و در محدوده شهرستان و استان به انواع فعالیت های علمی دست زدند نمونه آن ها انجمن معلمان علوم تجربی اصفهان است که از همان آغاز کار تاکنون به تشکیل دوره های کارآموزی، سخنرانی های علمی، بحث و گفتگوی آموزشی، تشکیل نمایشگاه و انتشار نشریه، گردش علمی دست زده است.
2- برگزاری کنفرانس: نخستین سمینار معلمان علوم تجربی در 1342 در تهران تشکیل شد و از آن پس در بسیاری از مراکز استانهای کشور این سمینار با شرکت اعضای انجمن های معلمان علوم شهرهای ایران ادامه یافت. در این کنفرانس ها از استادان داخلی و خارجی دعوت به عمل آمد و آن ها از تازه های علمی و روش های جدید آموزشی بحث و گفتگو سخنرانی میکردند... این کنفرانس ها در مشهد، تبریز، ارومیه، بندر انزلی، اصفهان...تشکیل شد.
3- انتشار نشریه: هر سال فعالیت انجمن ها، گزارش کنفرانس و اخبار علمی و آموزشی بصورت نشریه منتشر می شد. در این نشریه ها اغلب درس نمونه ای که بوسیله دبیران در کنفرانس ها ارائه شده بود و هم چنین نوشته های آقای نوروزیان و دیگر دبیران و صاحب نظران در موضوع آزمایش با ابزارهای ساده و مقالات علمی درج می شد که بسیار جالب توجه بود. جمعاً 10نشریه مستقل انتشار یافت.
4- تهیه فیلم آموزشی: فیلم های آموزشی از آن زمان در آموزش و پرورش ایران ساخته شد. و فیلم سازان مورد تشویق و تقدیر قرار گرفتند.
5- تشکیل آزمایشگاه مرکزی: در تهران یک آزمایشگاه مرکزی در دبیرستان دکتر ولی الله نصر تاسیس شد و در آن دبیران به فعالیت های آزمایشگاهی می پرداختند. تاسیس آزمایشگاه مرکزی در مراکز بسیاری از استان های ایران تشکیل شد.
6- تشکیل دوره های آموزشی: دوره های آموزشی که از سال 1338 آغاز شد بود با نظمی کاملتر ادامه یافت و مجموعاً 23 دوره کارآموزی فیزیک تشکیل شد.
7- برگزاری درس نمونه در رادیو و تلوزیون. این برنامه در ترویج علم در سراسر کشور بسیار موثر بود و استادانی که برای تدریس دعوت می شدند، باعث بالابردن شان و مقام معلمان بودند.
8- آزمایشگاه سیار و برگزاری دوره های آزمایشگاهی در شهرستان ها.
9- گردش های علمی. کار یکی از کمیسیون ها تهیه برنامه گردش های علمی و مشاهده آثار باستانی و مراکز آموزشی و کارخانه های صنعتی بود. در این قسمت از کمک های وزارت نفت و استانداری های سراسر کشور استفاده می شد و معلمان به دیدار بسیاری از مراکز علمی و صنعتی کشور می رفتند.
10- همکاری با وزارتخانه: انجمن معلمان علوم تجربی در حل و فصل مسایلی که در آموزش و پرورش کشور وجود داشت همواره یاور و مددکار وزارتخانه بود و با جمع آوری و تجزیه تحلیل نظرات دبیران و ارائه آن ها به دستگاه های تصمیم گیری عملاً مانع از بوجود آمدن بعضی از تنش ها بود. علاوه بر آن همکاری انجمن در تغییر نظام آموزشی بسیار چشمگیر بود.
جالب است که این انجمن به هیچ صورت در فعالیت های غیر آموزشی دخالت نمیکرد و مسئولان انجمن مانع از سخنرانی افرادی می شدند که می خواستند به صورتی مطالب صنفی و غیر علمی و آموزشی را مطرح کنند.
خوشبختانه نهادی که به عنوان انجمن معلمان علوم تجربی کشور پایه گذاری شد بعد از انقلاب به شکل انجمنها و اتحادیه معلمان بوجود آمد و با هدفها و تشکیلات جدید به کارهای بزرگی دست زد که بحث در نتیجه کار آن فرصت بیشتری را می طلبد. لازم است در اینجا از همه افراد و سازمانهایی که به ادامه کار کمک کردند و انجمن ها و اتحادیه های علمی – آموزشی معلمان را بوجود آوردند سپاسگذاری شود و عموم مسئولان این موضوع را بپذیرند که دست خدا با جمعیت است (یدالله مع الجماعه) و بهترین راه انجام کارها برای مردم مشارکت دادن خود آن ها در کارهاست.
اتحادیه انجمن های علمی آموزشی معلمان فیزیک ایران نیز از سال 1381 فعالیت خود را شروع کرد. این اتحادیه در هر30 استان کشور دارای یک انجمن استانی است. این اتحادیه با همکاری انجمن های علمی آموزشی معلمان استانهای مختلف کشور قصد دارد تا فعالیت هایی را در راستای ارتقای حرفه ای معلمان به اجرا در آورد و بتواند با نشست های علمی، کنفرانس ها، دوره ها، کارکاهها و انتشارات علمی، پژوهشی و ترویجی خود به رشد آموزش علوم و بالاخص فیزیک در بین دانش آموزان، دبیران و عموم مردم گردد.
